تاريــخچــه روابط کار درجهان:

 در حدود پنج هزار سال قبل اولين مفهوم روابط کار بصورت ابتدايي و در رابطه با تهيه طرحهاي اجرايي براي رفع مشکلات مرتبط با روابط بين کارگران و کارفرمايان ( کارکنان و مديريت ) مشاهده ميگردد .

روابط کار قبل از انقلاب صنعتي:

* حدود 3700 سال قبل از ميلاد مسيح در زمان حکومت حمورايي پادشاه بابل اقداماتي در زمينه تعيين حداقل دستمزد و تعيين فهرست دستمزدها بعمل آمد .
* در دوره هخامنشيان در ايران نوعي نظام دستمزد وجود داشت که در آن طبقه بندي مشاغل پرداخت حقوق مساوي براي کار مســاوي ، عدم تفاوت بين کارگر زن و مرد، حداقل سن براي کار ( 15 سال ) و پرداخت پاداش و عيدي پيش بيني شده بود .
* اسلام با بيان مطالبي فلسفي و ارائه حقوق کار ، چگونگي تنظيم روابط کار را تشريح مي کند . بطور کلي حقوق اسلامي در مورد « کارانساني » ديدي وسيع تر از « حقوق کار » داشته و احکام آن فقط منحصر به کارگران نميشود بلکه تمامي طبقات جامعه را شامل ميشود
* در اسلام نکته مهم ارزش مادي و معنوي کار است زيرا احکام اسلامي تنها مالکيتي را مشروع ميداند که نتيجه کار و فعاليت انسان باشد .

روابط کار بعداز انقلاب صنعتي:

انقلاب صنعتي که منشأ تحولات بزرگي در زمينه هاي اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي و فن آوري بود ، اساس روابط صنعتي امروز را شکل داده است .
روابط کار ( روابط صنعتي ) در اين دوره تحت تأثير دو پديده « تحول فکري » و « تحول صنعتي » قرار گرفته است :

الف تحول فکري:

* با وقوع انقلاب کبير فرانسه وپيدايش نظريه هاي اصالت فرد و اقتصاد آزاد ، مباحث مرتبط با حوزه روابط کار ، حقوق کار و کارکنان شکل گرفتند.

ب – تحول صنعتي :

شروع انقلاب صنعتي و افزايش واحدهاي توليدي موجبات مهاجرت از روستا به مراکز صنعتي وشهرها ، افزايش تعداد کارگران در واحدهاي صنعتي ، تنوع مشاغل ، کاهش امنيت شغلي و... را فراهم آورد و در نتيجه زمينه پيدايش واحدهاي روابط صنعتي ايجاد گرديد .

تاريخچه روابط کاردرايران:

با پيدايش صنعت نفت در زمان سلسله قاجار ، تحولي در روابط کار ايجاد شد اما شيوه تبعيض آميز خارجيان حاکم بر اين صنعت موجب نارضايتي کارگران ايراني گرديد و زمينه تشکل آنان را فراهم کرد . مبارزات اين تشکلهاي کارگري با کمک تحولي که بعدها انقلاب مشروطه ايجاد کرده بود ، دگرگونيهايي را در روابط بين کارگران و کارفرمايان بوجود آورد .
درحدوو پنجاه سال قبل ، حرکت کلي کشور بسوي صنعتي شدن با احداث راه آهن ، کارخانه هاي نساجي ، قند ، سيمان ، کبريت سازي ، پالايشگاه ............ شروع شد .
در نتيجه با افزايش کارگران ، نياز به وضع قوانين و مقرراتي جهت تعيين حقوق آنان محسوس گرديد . از طرفي با ازدياد واحدهاي توليدي و عدم توجه کارفرمايان به حقوق کارگران ، تدريجاً زمينه دخالت دولت در روابط کار فراهم شد و دولت ناگزير شد تا بتدريج قوانين و مقرراتي را براي ساماندهي روابط کار وضع نمايد .
اهم اين قوانين و مقررات عبارت بود از :
1 - در اين برهه زماني اولين سند دخالت دولت در روابط کار ، فرماني است که در سال 1302 توسط والي کرمان و بلوچستان در حمايت از کارگران کارگاههاي قالي بافي صادر شد و پيرامون ساعات کار ، ايام تعطيل ، حداقل سن کار ، شرايط محيط کار و بازرسي از محيط کار مقرراتي را وضع کرد .
2- مقررات مربوط به قرارداد کار در قانون مدني مصوبه 1307 که در آن به اجاره اشخاص اشاره شده است .
3- وضع و اجراي قانون تأمين اجتماعي ( در سالهاي 1309 تا 1311 ) . زيرا احداث راه آهن سراسري و ساختمانهاي دولتي ، با وقوع حوادث ناشي از کار توأم بود .
4- نظامنامه کارخانه ها و مؤسسه هاي صنعتي کشور ( مصوب 1315 هيئت دولت ) که در آن مواردي از قبيل حفاظت و بهداشت کار ، بازرسي کار و تأمين اجتماعي پيش بيني شده بود .
* پس از پيروي انقلاب اسلامي ، وزارت کار و امور اجتماعي ، قانون جديد کار را تدوين نمود که بتصويب دولت و مجلس شوراي اسلامي رسيد ولي به دليل ايرادهاي شوراي نگهبان ، سرانجام پس از اصلاح در 76 ماده بتصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام رسيد و به دولت ابلاغ گرديد و از سال 1369 به اجراء درآمد .

تاریخچه روابط کار ( روابط صنعتی ) در شرکت ملی نفت ایران:

از بدو پیدایش صنعت نفت در کشور ، موضوعات روابط کار به اشکال مختلف مورد امعان نظر قرار داشته اند و واحد متولی آن تحت عنوان واحد “ روابط صنعتی “ انجام وظیفه می کرد این واحد در خصوص موارد ذیل فعالیت می نماید :
1) تقویت ارکان ایمنی و بهداشت محیط کار
2) حمایت از کارکنان در برابر عوارض و حوادث خاصه حوادث ناشی از کار
3) حفظ و ارتقاء سلامتی و بهداشت روانی کارکنان
4 ) بررسی و ارائه گزارشهای تحلیلی همراه با پیشنهاد برای تامین و توسعه رفاه کارکنان در محیط کار و محیط زندگی
5) مطالعه وپیشنهاد برای تعدیل حقوق / دستمزد و جبران صعوبت کار
6) شناسایی مشاغل سخت و زیان آور و توجه به شاغلین این مشاغل
7) مشارکت در تهیه و تدوین مقررات ، آیین نامه ها و دستورالعملها
8) انجام نظر سنجی ها و پروژه های مطالعاتی برای شناسایی علل و عوارض پدیده های آسیب رسان در محیطهای کاری و ارائه پیشنهادهای سازنده جهت حل و فصل این گروه مشکلات
9) جلب توجه مسئولین به اهمیت و پیگیری مسائل مرتبط با اعمال مدیریت منابع انسانی و توجه به نیروی کار در طی مراحل استخدام ، آموزش ، انتصابات و مسیر ارتقاء شغلی ، ارزشیابی و خاتمه خدمت
10) ارائه طرحهایی برای جلب مشارکت کارکنان در تصمیم گیریها
11) همکاری در مذاکره با سازمان تامین اجتماعی ، وزارت کارو امور اجتماعی ، شرکتهای بیمه و ...

وظایف روابط کار و صندوق تأمین آتیه:

1- اجرای متمرکز دستور العمل طرح تامین آتیه کارکنان درسطح شرکت ملی نفت ایران
2- اجرای متمرکز دستورالعمل انتخاب و تشویق مدیران وکارکنان نمونه در سطح شرکت ملی نفت ایران
3 - بررسی و رسیدگی به مسایل و مشکلات مطروحه از سوی واحدها و کارکنان مرتبط با حوزه روابط کار
4- حضور در جلسات برای بررسی ، رسیدگی ، تجدید نظر و یا تدوین مقررات و دستورالعملها و هماهنگی در روشهای اجرایی مرتبط با بهبود محیط و شرایط کار
5- نظارت در حیطه وظایف محوله و ارائه نظرات مشورتی به شرکتها / مدیریتها / واحدها مختلف برای هماهنگی و انطباق عملکرد با ضوابط و مقررات .
6- بازدید از شرکتها و مناطق عملیاتی برای انعکاس مشکلات در قالب گزارش همراه با پیشنهاد
7- انجام پروژه های مطالعاتی بمنظور آسیب شناسی و در نتیجه کمک به بهبود محیط و شرایط کار
8- تشکیل جلسات با واحدهای موازی در شرکتهای تابعه بمنظور تبادل نظر و هماهنگی در اقدامات و فعالیتهای مرتبط با حوزه کاری ، در قبال مسائل و مشکلات فراگیر .


پروژه های مطالعاتی واجرایی انجام پذیرفته در روابط کار و صندوق تامین آتیه کارکنان:


* پروژه مطالعاتی “ اصلاح طرح تامین آتیه کارکنان “
* پروژه مطالعاتی “ بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت کارکنان در مناطق عملیاتی ( اجرا در شرکت ملی حفاری ایران)
* پروژه مطالعاتی “ بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت کارکنان درمناطق عملیاتی “ (اجرا در شرکت عملیات اکتشاف ، شرکت پایانه های صادرات مواد نفتی ، شرکت نفت فلات قاره )
* پروژه مطالعاتی “ بررسی علل شیوع اعتیاد و راهکارهای پیشگیری و درمان با توجه به علت شناسی آن و مقایسه اثر بخشی راهکارهای درمانی و پیشگیرانه صورت پذیرفته در سطح شرکت ملی نفت ایران “
* پروژه اجرائی “ طراحی و استقرار سیستم مکانیزه در واحد روابط کار و مددکاری اجتماعی “
* پروژه مطالعاتی “ بررسی علل و شناسایی نوع فرسودگی شغلی کارکنان مناطق عملیاتی شرکت نفت فلات قاره ایران و ارائه راهکارهای عملیاتی متناسب “
منبع :  www.nioc.itcenter.com

/http://hrd.nigc.ir